(Trang Hạ) - 1. Cuối mùa hè 2007, bạn bè hồi học đại học bỗng gặp lại nhau sau hơn mười lăm năm, tôi và hai cô bạn cùng tuổi kéo nhau vào quán trà trong khu chợ đêm Đại học Sư phạm Đài Loan. Ở nơi đất khách quê người, khoảng cách hàng nghìn cây số và mười mấy năm đã khiến chúng tôi thay đổi từ thân phận tới địa vị. Gặp được nhau đã thật là điều kỳ diệu.
Hỏi thăm qua, được biết, cô bạn xinh xắn nhất vẫn chưa từng kết hôn lần nào, nhưng bù lại, có tiền của, có nhà có xe, và đang đi sang Đài Bắc bằng tiền của một doanh nghiệp chi trả, một trong số những doanh nghiệp đang dưới quyền quản lý của cơ quan cô. Tôi phát ghen với sự phởn phơ và thoải mái của bạn, dù bạn cứ luôn mồm than vãn về tình duyên ế ẩm của bản thân. Cô thứ hai học giỏi nhất thời đó, sau khi kết hôn đã an phận với vị trí một giảng viên đại học, đã du học đủ Tây Tàu, có bằng tiến sĩ, hai con ngoan giỏi, chồng trẻ và yêu. Cô sang Đài Loan tiến tu một thời gian và khi về dự kiến sẽ lên chức phó trưởng khoa đại học.
Còn lại tôi, tiền kiếm nhanh thì cũng hết càng nhanh, tình trạng hôn nhân không rõ ràng, nghề nghiệp cũng không rõ ràng, và sắp bị bà chủ nhà trọ đuổi ra khỏi cửa, vào cuối tuần này. Thực ra là tôi tự đi, sau khi bị ông chồng ngồi xe lăn của bà lén tới xoa mông. Thật thê thảm!
Hàn huyên mới hơn một tiếng, thì một ông giáo sư quen biết tới bàn chuyện với tôi, theo hẹn trước. Vì công việc, nên tôi chia tay hai người bạn gái cũ, hẹn gặp nhau tại Hà Nội cuối năm.
Thuận miệng, tôi hỏi ông giáo sư trước lúc vào việc:
- Anh thử đoán xem, trong ba chúng tôi có một người ế chồng. Một người gia đình đầm ấm hạnh phúc và công việc thăng tiến, mỹ mãn mọi bề. Một người lận đận không nghề không tiền cũng không nhà. Anh nói thử xem ai là ai?
Người đàn ông ngẫm nghĩ rồi nói:
- Tôi đoán cái cô xinh đẹp mặt nhăn nhó kia là người lận đận, lông bông không nghề, không tiền, không nhà. Cái cô xấu xí béo ị chậm chạp còn lại là người ế duyên. Còn cô hẳn là người hạnh phúc.
Tôi cười lớn và nói, nhầm hoàn toàn, anh ơi. Họ mới là người hạnh phúc, hơn tôi về tất cả mọi mặt.
Người đàn ông nghiêm túc nói:
- Vậy ư, thế mà sao tôi không hề nhận ra hào quang hạnh phúc từ hai người phụ nữ kia? Không thấy họ vui sướng, chỉ thấy mặt họ nặng trĩu hoặc nghĩ ngợi?
Tôi bảo, một người nhớ con và thèm chồng, còn người kia là quan chức nhiều trọng trách lại đang đi công vụ, làm sao thảnh thơi tự tại như tôi?
Ông giáo sư nói:
- Vậy tại sao cái người nhớ con thèm chồng là bạn cô, rất rảnh thời gian ở đây, mà vừa rồi lại từ chối việc tới Viện nghiên cứu của tôi thực tập thêm nâng cao trình độ? Trong khi người như cô nếu đang cần tiền thì sao lại sẵn sàng lao ngay vào việc này không có thù lao? Nên tôi cứ tưởng, cái cô kia cần phải có thời gian để đi kiếm người yêu!
Tôi cũng không hiểu vì sao! Nhưng tôi cũng cảm nhận thấy những gánh nặng đời sống khi trò chuyện cùng những bạn bè ấy. Từ tâm trạng, từ cách lo lắng khi nói về hiện tại, về sự nuối tiếc khi chúng tôi cùng nhắc đến quá khứ.
Những ngày sau đó, tôi luôn băn khoăn tự hỏi, vậy hào quang nào của một phụ nữ nói lên rằng cô ấy đang hạnh phúc?
2. Có những phụ nữ vừa gặp đã khiến ta choáng ngợp bởi phục sức đắt tiền sang trọng, hoặc vẻ xinh đẹp sành điệu, kiểu tóc thời trang và son phấn nặng mặt nhưng vẫn ưa nhìn. Có những phụ nữ mới gặp đã thấy lạc mốt và khó tính. Cũng có những người phụ nữ khiến ta ngay lập tức thiện cảm và nghĩ có thể trò chuyện như bạn. Cũng có những phụ nữ, gặp mặt thật nhiều lần ta vẫn không muốn bắt chuyện.
Và tất nhiên, cũng có những phụ nữ sau khi gặp mặt lần đầu đàn ông đã muốn yêu đương, dù không nhiều.
Tính tình, tố chất và cá tính của một người phụ nữ đa số sẽ quyết định cuộc sống của cô ấy, người cô ấy gặp, thái độ người ta cư xử với nàng, chứ hoàn toàn không phải là vì gặp những người thế này mà tính cách khí chất của người phụ nữ trở nên như thế kia. Đôi khi chúng ta đã quá dựa vào hoàn cảnh để tìm kiếm cớ cho mình. Ví dụ như, lấy cớ người yêu không cho phép làm công việc này, không cho sang thành phố kia sống, để nàng thanh minh cho một lựa chọn đời mình. Thực ra là bởi bạn đã lựa chọn yêu “một chàng trai không cho phép người yêu làm trái ý mình” hoặc đã lựa chọn một ông chồng “quyết định cuộc đời của vợ” mà thôi. Bạn đã chọn người chỉ huy đời bạn, đâu phải lỗi tại người kia muốn chỉ huy đời bạn?
Ngày rời trường đại học, trong số bạn bè tôi, rất nhiều người đã lựa chọn cách sống an toàn, quanh quẩn ở quê nhà, lựa chọn ở Việt Nam, với lý do gia đình. Nhưng thực tế, tất cả chúng ta đều đang có gia đình, có anh chị em ruột, có người đang yêu hoặc người ta đang yêu tha thiết. Đúng không? Vậy sao có người phụ nữ làm được những việc mà người phụ nữ khác không làm được?
Và phải chăng, cuộc đời ta được xây lên từ những lựa chọn của chính ta, chứ đâu phải vì ta gặp hoàn cảnh này, gặp khó khăn kia cản bước? Và mỗi lựa chọn ấy lại khoác lên cho người phụ nữ một hào quang vô hình: Can đảm, yên phận, táo tợn, quả quyết, nhu nhược, thành công, tầm tầm, năng nổ…
Không cần một người đàn ông xem bói nhan sắc, tự phụ nữ chắc chắn nhận ra bản thân mình đang được bao bọc bởi hình ảnh gì. Những bóng dáng tính cách ấy phản chiếu lên cuộc sống thành niềm vui và lo âu, và trở thành tâm trạng lâu dài. Nên nếu bạn không bao giờ hài lòng với cuộc sống, đừng hỏi vì sao bạn mỉm cười cũng vẫn buồn bã. Nếu bạn luôn lo âu về gánh nặng, thấy mọi điều trong cuộc sống đều bất an, thì dù ngồi trên đống tiền bạn vẫn lo âu y như một kẻ nghèo đói.
Và vì thế, ở khoảnh khắc ấy, tôi được nhìn thấy như một kẻ vô ưu thảnh thơi, là bởi, tôi đang sống với giây phút hiện tại. Tôi không lo âu về tương lai và tôi không bị gánh nặng quá khứ đè lên tâm trí. Và tôi cũng không nghĩ đến những gánh nặng, dù tôi vẫn đang trên hành trình giải quyết và thỏa hiệp với những gánh nặng của đời sống, y như hai cô bạn tôi, khác gì đâu!
Và tôi nhìn người đàn ông đối diện bằng niềm vui sống trong tim tôi, chứ không phải đặt những vấn đề của cuộc sống riêng tôi vào trong bầu không khí giữa hai người.
3. Có nhiều cô gái hễ mở miệng là than thở về nhược điểm bản thân. Tôi có một chị đồng nghiệp, luôn mặc váy ngắn và áo hở nách ở mọi nơi mọi lúc, lựa màu trang phục như một teen-girl nhí nhảnh. Song chị lại luôn miệng than thở về tuổi gần năm mươi của mình, rằng mình đã già, đã xấu xí. Và tất thảy mọi người sẽ an ủi: “Không, chị vẫn trẻ đẹp lắm!” hoặc khen ngay: “Chị mặc bộ này thật đẹp, màu váy này thật mốt!”.
Bạn tôi hôm vừa rồi ngồi cà phê, cứ than về những nếp nhăn quanh khóe mắt của tuổi gần bốn mươi, mặc dù nói thật là tôi chẳng hề nhìn thấy, mà nếu bạn không nói ra, tôi chẳng hề biết. Cô bé thực tập ở phòng tôi thỉnh thoảng lại rên lên: “Tháng này em lại lên hai ký rồi, ôi giời ơi béo quá!”. Kể ra nếu cô bé không nói đi nói lại, chắc chả ai nhận ra, vẫn thấy cô thật xinh xắn đầy sức sống.
Có quá nhiều những người phụ nữ đủ mọi lứa tuổi mà tôi gặp, luôn mang nhược điểm của bản thân ra để than thở. Không phải họ muốn bôi nhọ bản thân. Chẳng qua phụ nữ chỉ muốn được nghe thấy người đối diện nói: “Không, bạn rất đẹp, bạn rất tuyệt, bạn thế này vẫn rất hoàn hảo!”. Nhất là những đức ông chồng, phát chán vì vợ than thở rằng béo, eo to, áo cũ, chồng đành phải thường trực ở đầu môi những lời đại loại: “Không, béo thế này mới đẹp, anh thích em thế này!”
Hài hước nhất là những cô bé than thở với người bạn trai mới gặp, rằng mình chán ghét bản thân vì thấy mình lùn quá, gầy quá, không được như mong ước. Nếu bạn tự thấy không thích bản thân, vậy bạn làm sao có thể khiến cho người khác yêu thích bản thân bạn?
Vì sao người phụ nữ thường tìm lấy sự tự tin cho mình bằng cách, bắt người đối diện phải khẳng định rằng, cô không có nhược điểm? Bằng cách, cô bắt người khác chú ý tới nhược điểm ấy của cô?
Nhưng những lời tán tụng tức thời ấy có làm bạn tự tin lên không? Có cải thiện được gì không? Tôi nghĩ là không. Trái lại, nó làm cho người ta nhận ra một cách sâu sắc những nhược điểm của người phụ nữ trước mặt. Họ buột ra lời khen chỉ để yên lòng bạn, như một cách lịch thiệp, chứ sự thật thì họ không hề nghĩ thế trong đầu!
Và một cách vô tình, những mối bận tâm nhỏ nhoi ấy của phụ nữ thường khiến họ mất đi ánh hào quang tự tại, vui sống quanh mình. Đừng để người khác phải bận tâm rằng bạn đã già, đã bụng to lưng còng, đã phiền muộn bởi chồng con, tóc đã bắt đầu vài sợi bạc, hoặc chiều cao chưa đủ như bạn mong ước v.v… Chúng ta ngồi trước mặt nhau vì công việc hoặc vì tâm đầu ý hợp, không phải đến gặp nhau để giải quyết những vấn đề nhan sắc của bạn.
Tôi không rõ đàn ông nghĩ gì khi phụ nữ than thở. Nhưng tôi tin rằng than thở làm phụ nữ đánh mất sức hấp dẫn, dù bạn được bao bọc bởi một vẻ ngoài hấp dẫn giới tính.
4. Tôi từng hỏi một cô vợ nhà người quen, rằng, sao mới sinh có một con, đang là gái “một con trông mòn con mắt” mà đã nặng tám mươi chín kg trong chiều cao mét sáu? Sao không tập thể thao, giảm đồ ăn dư ca-lo, hay tìm lấy một cách gì đó cải thiện ngoại hình vốn trước đây thon thả đáng yêu năm mươi mấy ký?
Cô ấy buồn buồn đáp:
- Chồng em bảo, anh thích em béo, béo mới đẹp. Mấy bà gầy trông ghê bỏ xừ. Đàn ông có phải là chó đâu mà chạy theo khúc xương? Và mỗi khi em định làm gì đó, anh ấy lại phẩy tay bảo, em xấu đẹp béo gầy gì anh cũng yêu, ở nhà mà nấu cơm, tập tành gì!
Ôi trời! Thì ra những lời an ủi, vỗ về, lịch sự của những người xung quanh đã khiến bạn đánh mất động lực để cải thiện mình một cách thực sự! Và không quyết tâm làm điều mà bạn muốn làm.
Vậy đừng hỏi vì sao mình không có vầng hào quanh hạnh phúc bao phủ, không có cảm giác vui sống tỏa ra từ tận trong đáy lòng và tâm trạng. Hãy tự hỏi từ lúc nào vầng hào quang ấy đã mất đi?
